EKONOMI ITUNA

Bizkaiko Lurralde Historikoaren finantzaketa Euskal Autonomia Erkidegoko Ekonomi Itunaren araubide tradizionalean oinarrituta dago. Horren babesean, Batzar Nagusiek beren zerga sistema zehazten dute eta Foru Aldundiak Bizkaiko herritarrek ordaintzen dituzten zergak jasotzen ditu, bere aginpideko zerbitzu publikoak eskain ditzan gastuei aurre egiteko. Halaber, horien bidez Estatuarekin, Euskal Autonomia Erkidegoarekin eta lurraldeko tokiko erakundeekin hartutako erakunde konpromisoei erantzuten die

Ekonomi Itunari buruz

Ekonomi Ituna Euskal Autonomia Erkidegoak berak duen finantzaketa sistema da eta beraren babesean, horren eta Espainiako Estatuaren artean finantza eta zerga harremanak zehaztu eta arautzen dira.

Ekonomi Itunak Bizkaiko, Arabako eta Gipuzkoako Lurralde Historikoei beren zerga araubidea mantendu, zehaztu eta arautzeko gaitasuna onartzen die, diru-bilketa banatzeko irizpideak ezartzen ditu eta Euskal Autonomia Erkidegoak Estatuko zamekiko ekarpena kuantifikatzeko metodologia zehazten du, betiere Autonomia Erkidegoak bere gain hartu gabe baditu (kupoa).

Ekonomia Itunaren Batzorde Mistoa

Euskal Autonomia Erkidegoko eta Estatuko administrazioen artean harremanetarako organo gorena da eta honako funtzioak betetzen ditu:

  • Ekonomi Itunaren aldaketak adostea.
  • Aurrekontu egonkortasunaren arloan lankidetza eta koordinazio konpromisoak erabakitzea.
  • Bost urtez behin kupoa definitzeko metodologia erabakitzea.
  • Kapitulu honetako 3. atalean zehaztutako Arbitraje Batzordeko kideen izendapena eta araubidea adostea eta funtzionamendu, deialdi, bilera eta erabakiak hartzeko araubideari buruz erabakitzea.
  • Itun honetan aurrez ikusitakoa behar bezala aplikatu eta garatzeko, zergen eta finantzen arloan une bakoitzean hartu behar diren erabakiak adostea.

Konposizio paritarioa du, beraz, batetik, Foru Aldundi bakoitzeko ordezkari bana nahiz Eusko Jaurlaritzako beste hainbeste eta, bestetik, Estatuko Administrazioko ordezkarien kopuru bera daude.

Ekonomi Itunaren Batzorde Mistoak erabakiak kide guztien aho batez hartu beharko ditu.

Jarraian, Ekonomia Itunaren Batzorde Mistoak azken ekitaldietan egindako bileretako akordioak zehazten dira:

Araudia koordinatu eta ebaluatzeko batzordea

Estatuko Administrazio lau ordezkarik eta Euskal Autonomia Erkidegoko beste lauk osatzen dute. Azkenekoak Eusko Jaurlaritzak izendatzen ditu eta horietatik hiru Foru Aldundi bakoitzaren proposamenez izendatuko dira. Funtsean, bi administrazioaren arteko koordinazio eta lankidetza zereginetan dihardu, zerga araudia Ekonomi Itunari moldatzen al zaion ebaluatzen du, konexio puntuen aplikazioari buruz planteatzen diren kontsultak ebazten ditu eta, oro har, Ekonomi Ituna aplikatu eta gauzatzearekin zerikusia duen bestelako edozein funtzio onartzen du.

Planteatutako gaiak eta kontsulta guztiei erantzunak irisgarriak dira Ogasun eta Funtzio Publikoaren Ministerioko web orriaren bitartez.

Ekonomi Itunaren arbitraje batzordea

Arbitraje Batzordea hiru kidek osatzen dute eta Ogasun eta Herri Administrazioen Ministerioak nahiz Ekonomia eta Ogasun sailburuak izendatzen dituzte izen handiko adituen artean; nolanahi ere, horiek zerga eta ogasunaren eremuan hamabost urtetik gorako jarduna izan ohi dute. Aipatu Batzordeak hurrengo funtzioak ditu: zerga hitzartuen konexio puntuak aplikatzeari dagokionez, administrazio desberdinek planteatzen dituzten gatazkak ebaztea eta zergapetze bateratuaren ustezkoetan administrazio bakoitzari dagokion proportzioa zehaztea, banakako zerga harremanei buruzko kasu zehatzekiko Ekonomi Ituna interpretatu eta aplikatzearen ondorioz sortzen diren eztabaidak ezagutzea eta zergadunak helbideratzearen inguruan sor daitezkeen adostasunik ezak ebaztea.

Eusko Jaurlaritzaren web orrian jasota daude haren osaera eta organoaren aurrean planteatutako eztabaidei buruzko ebazpen guztiak.

Bizkaiko Lurralde Historikoarekin lotutako ebazpenak ere webgune honetan daude

Momentu bakoitzean indarrean dauden Kupoaren legeetan ezartzen den metodologiaren arabera, autonomia erkidegoek bere gain hartu ez dituzten Estatuaren kargen kontribuzio gisa ordaindutako zenbatekoak (milioi eurotan) honako hauek izan dira:

ESTATUARENTZAKO KUPOA (Ordaindu beharreko likidoa)
Urtea Ordaindu beharreko likidoa Milioi €
2025* 1.541,93
2024* 1.784,55
2023 1.671,55
2022 1.616,67
2021 1.399,27

* Herri-Dirubideen Euskal Kontseiluaren estimazioak

  • Ad Concordiam elkartea

    Ad Concordiam Ekonomi Ituna Sustatu eta Zabaltzeko Elkartea, Bizkaiko Foru Aldundiak, Euskal Herriko Unibertsitateak eta Deustuko Unibertsitateak bultzatutako erakundea.

  • Ekonomi Itunaren eta Foru Ogasunen dokumentazio zentroa

    2007ko maiatzean Bizkaiko Foru Aldundiak eta Euskal Herriko Unibertsitateak lankidetza hitzarmena sinatu zuten Ekonomi Itunari eta Foru Ogasunei buruzko dokumentazio zentroa sortzeko.

  • Ekonomi Ituna: ikuspegi pertsonala

    Ekonomi Ituna hedatzeko web orria; material asko eta zehatza lor daiteke, baina egitura banatua dago eta erraz irakurtzen da.

Euskal Autonomia erkidegoko finantzaketaren barne eredua

Estatuarekin obligazioei erantzun ostean, Ekonomi Itunaren babesean Lurralde Historikoek bildutako zergak Euskal Autonomia Erkidegoko erakunde maila desberdinen artean banatzen dira, bakoitza titular den aginpideei erreparatuz.

Ildo horri jarraiki, banatu beharreko baliabideetan erakunde erkideen partaidetza zehazten da (baliabideak banatzeko eredu bertikala), baita Lurralde Historikoen artean ekarpenak banatzeko modua ere (baliabideak banatzeko eredu horizontala).

Herri Dirubideen Euskal Kontseilua (HDEK)

Lurralde Historikoei buruzko Legeak Lurralde Historikoen eta Euskadiko udal erakunde mailaren multzoaren finantza jarduera Euskal Autonomia Erkidegoko Ogasun Orokorrarekin koordinatzeko sortutako organoa da.

Oinarrizko konposizioa kontuan hartuta, Eusko Jaurlaritzako hiru ordezkari eta Foru Aldundi bakoitzeko bana, beraz, beste hiru daude. Euskadiko Tokiko Erakundeen Legea onartu zenetik, udalerri handienetako beste hainbeste kide batu dira. Lehendakariak izendatzen ditu, udalerri handienen euskal erakundearen proposamenez. Lurralde historiko bakoitzeko bana izan ohi da. Horiek Kontseiluak egindako deialdietara joaten dira eskubide osoz, ahots eta botoarekin, beren aginpideko gaiak lantzen direnean eta bakarrik ahotsez gainerako arloetan.

Kontseiluak dituen funtzioen artean honakoa nagusi da: Lurralde Historikoei buruzko Legean dauden printzipioen arabera, Ekonomi Itunaren ondoriozko baliabideen banaketa zehaztea eta, ondorioz, Lurralde Historikoek Euskal Autonomia Erkidegoko Ogasun Orokorrari egin beharreko ekarpenak definitzea. Halaber, proposamenak aztertu eta Gobernuari nahiz Foru Aldundiei formulatzez arduratuko da, eremuak euskal sektore publikoaren ekonomi, finantza eta aurrekontu jarduerarekin zerikusia badu eta Kontseiluaren iritziz jarduera koordinatua eskatzen badu.

Euskadiko Zergen Koordinazio Organoa (EZKO)

3/1989 Legeak, Harmonizazio, Koordinazio eta Lankidetzari buruzkoak, sortu zuen. EZKOk Eusko Jaurlaritzako hiru ordezkari ditu eta Ogasun eta Finantza sailburuaren proposamenaren bidez dekretuz izendatzen dira. Batek lehendakari modura jardungo du eta Foru Aldundi bakoitzeko ordezkari bana izango da. Gainera, Euskadiko Tokiko Erakundeei buruzko Legea onartu zenetik, Zergen Koordinazio Organoan ahotsez eta botoz udalerrietako hiru ordezkari sartu ziren. Lehendakariak izendatzen ditu euskal udalerri handienen erakundeak proposatu ostean. Bakarrik tokiko zergei buruzko gaiak lantzen direnean parte hartzen dute.

Zergen Koordinazio Organoak hurrengo funtzioak ditu:

  • Beren zerga aginpideak erabiliz Foru Aldundien artean koordinazioa eta lankidetza bultzatzea, zerga kudeaketan eraginkortasun handiagoa lortzeko.
  • Arloari buruzko foru xedapen orokorren proiektuei buruzko txostenak egitea, horiek harmonizatu badira.
  • Euskal Autonomia Erkidegoko erakunde erkideek edo lurralde historikoetako foru organoek zergen eremuan eskatzen dizkioten txostenak egitea.

2017. urteaz gero ospatutako bileren aktak Eusko Jaurlaritzaren web orrian kontsulta daitezke.

Gaur egun indarrean dauden Ekarpenen legean ezartzen den metodologiaren arabera, Eusko Jaurlaritzak Ekonomia Itunetik eratorritako sarreretatik jasotako guztizko zenbatekoak, Estatuari Kupoa deskontatu ondoren, jarraian azaltzen direnak dira (Bizkaiari dagokion koefiziente horizontala ere adierazten da eta, ondorioz, baita ordaindutako kopuruak ere):

Jasotako ekarpenak
Eusko Jaurlaritza Bizkaia
Ekitaldi Jasotako ekarpenak Koefizientea Ordaindutako zenbatekoa
2025* 13.200.012.352,00 50,37 6.675.014.425,00
2024 12.285.692.488,00 50,49 6.215.448.193,18
2023 12.074.860.171,00 50,54 6.122.449.628,58
2022 11.598.753.959,00 50,39 5.858.843.823,24
2021 10.829.753.139,00 50,29 5.451.089.342,58

* Herri Dirubideen Euskal Kontseiluaren estimazioak

Bizkaiko Udalen Finantzaketa Sistema

Euskal Autonomia Erkidegoko tokiko udalbatzen finantzaketa hurrengoen araberakoa da: batetik, beren diru-sarrerak (zergak, tasak, kontribuzio bereziak eta bestelako diru-sarrera publiko edo pribatuak) eta, bestetik, zerga hitzartu eta ez-hitzartuetan partaidetza.

Finantza babesaren ahalmenaren titularrak diren heinean, zerga hitzartuetan partaidetza udalen artean banatzea Lurralde Historiko bakoitzaren aginpidea da. Aurrekoaren harira, behintzat, araubide erkidegoko udalerriek gozatzen duten finantzaketa maila berdina ziurtatu behar zaie. Aurreko banaketan, gainera, euskal tokiko erakundeei hitzartu gabeko zergen bilketan dagokien partaidetza sartzen da. Hori Estatuak zehazten du, une bakoitzean indarrean dauden banaketa arau orokorrak aplikatu ostean.

Bizkaiko finantzen lurralde kontseilua (BFLK)

Ekainaren 26ko 4/1996 Foru Aginduz sortu zen eta Bizkaiko Lurralde Historikoan udal administrazioaren nahiz Bizkaiko Foru Aldundiaren arteko partaidetza eta koordinazio organoa da.

Kontseilua hamar kidek osatzen dute, bost Bizkaiko Foru Aldundiak izendatutakoak eta beste bost Lurralde Historikoaren eremuan handienak direnen artean Udalerrien Erakundeak adierazitakoak. Kontseiluaren lehendakaria lehenengo multzotik aterako da eta udal finantzaketaren arloan aginpidea duen saileko pertsona titularra izango da.

Lurraldeko tokiko erakundeen finantzaketarekin zerikusia duten funtzioez arduratzen da eta arreta berezia jartzen dio zerga hitzartuetan eta ez-hitzartuetan arrisku partekatuaren printzipioaren arabera udal partaidetza finkatzeari. Orokorrean, proposamenak aztertu eta Bizkaiko Foru Aldundiari nahiz lurralde historikoko udalerriei formulatzen dizkie, gaiak Bizkaiko Lurralde Historikoan sektore publikoaren ekonomia, finantza eta aurrekontu jarduerarekin zerikusia badu.

Bizkaiko udalek Ekonomia Itunetik eratorritako baliabideetatik esku hartu dute Udalkutxaren bidez, honako zenbateko hauekin:

Udalek Ekonomia Itunetik eratorritako baliabideak
Ekitaldia Zenbatekoa (Milioi €)
2025* 1.120,25
2024 1.025,44
2023 1.024,01
2022 965,48
2021 910,27

* Herri-Dirubideen Euskal Kontseiluaren estimazioak

Udalnet

Udalnet Bizkaiko tokiko erakunde guztiei eremu juridiko, ekonomiko eta teknikoan lagundu eta aholkatzeko tresna modura eratu zen. Bere funtzioa Foru Aldundiaren udal jarduerak koordinatu eta bultzatzea da, baita Aldundiaren eta tokiko erakundeen artean kooperazio mekanismoak egituratzea ere.

Esteka interesgarriak

1 / 3

Guztiak

  • Ad Concordiam

    Ad Concordiam Ekonomi Ituna Sustatu eta Zabaltzeko Elkartea, Bizkaiko Foru Aldundiak, Euskal Herriko Unibertsitateak eta Deustuko Unibertsitateak bultzatutako erakundea.

  • Dokumentazio zentroa

    2007ko maiatzean Bizkaiko Foru Aldundiak eta Euskal Herriko Unibertsitateak lankidetza hitzarmena sinatu zuten Ekonomi Itunari eta Foru Ogasunei buruzko dokumentazio zentroa sortzeko.

  • Ekonomi Ituna: ikuspegi pertsonala

    Ekonomi Ituna hedatzeko web orria; material asko eta zehatza lor daiteke, baina egitura banatua dago eta erraz irakurtzen da.

  • Eudel

    EUDEL Euskal Udalerrien Elkartea 1982. urtean sortutako erakundea da eta beste erakunde batzuetan udalerriak nahiz beren interesak ordezkatzea du helburu. Gaur egun elkartearen kide dira Euskal Autonomia Erkidegoko ia udalerri guztiak, Nafarroako Foru Erkidegoko eta Trebiñoko kokaguneko (Burgos) batzuez gain.

  • Udalnet

    Udalnet Bizkaiko tokiko erakunde guztiei eremu juridiko, ekonomiko eta teknikoan lagundu eta aholkatzeko tresna modura eratu zen. Bere funtzioa Foru Aldundiaren udal jarduerak koordinatu eta bultzatzea da, baita Aldundiaren eta tokiko erakundeen artean kooperazio mekanismoak egituratzea ere.

  • Eusko Jaurlaritza

    Eusko Jaurlaritzaren informazioa, tramiteak eta zerbitzuak.

  • Arabako Foru Aldundia

    Arabako Lurralde Historikoko organo betearazlea, zerga sistemaren kudeaketaz eta lurraldeak gainontzeko erakundeekin mantentzen dituen finantza harremanez arduratzen dena.

  • Gipuzkoako Foru Aldundia

    Gipuzkoako Lurralde Historikoko organo betearazlea, zerga sistemaren kudeaketaz eta lurraldeak gainontzeko erakundeekin mantentzen dituen finantza harremanez arduratzen dena.

  • Ad Concordiam

    Ad Concordiam Ekonomi Ituna Sustatu eta Zabaltzeko Elkartea, Bizkaiko Foru Aldundiak, Euskal Herriko Unibertsitateak eta Deustuko Unibertsitateak bultzatutako erakundea.

  • Dokumentazio zentroa

    2007ko maiatzean Bizkaiko Foru Aldundiak eta Euskal Herriko Unibertsitateak lankidetza hitzarmena sinatu zuten Ekonomi Itunari eta Foru Ogasunei buruzko dokumentazio zentroa sortzeko.

  • Ekonomi Ituna: ikuspegi pertsonala

    Ekonomi Ituna hedatzeko web orria; material asko eta zehatza lor daiteke, baina egitura banatua dago eta erraz irakurtzen da.

  • Eudel

    EUDEL Euskal Udalerrien Elkartea 1982. urtean sortutako erakundea da eta beste erakunde batzuetan udalerriak nahiz beren interesak ordezkatzea du helburu. Gaur egun elkartearen kide dira Euskal Autonomia Erkidegoko ia udalerri guztiak, Nafarroako Foru Erkidegoko eta Trebiñoko kokaguneko (Burgos) batzuez gain.

  • Udalnet

    Udalnet Bizkaiko tokiko erakunde guztiei eremu juridiko, ekonomiko eta teknikoan lagundu eta aholkatzeko tresna modura eratu zen. Bere funtzioa Foru Aldundiaren udal jarduerak koordinatu eta bultzatzea da, baita Aldundiaren eta tokiko erakundeen artean kooperazio mekanismoak egituratzea ere.

  • Eusko Jaurlaritza

    Eusko Jaurlaritzaren informazioa, tramiteak eta zerbitzuak.

  • Arabako Foru Aldundia

    Arabako Lurralde Historikoko organo betearazlea, zerga sistemaren kudeaketaz eta lurraldeak gainontzeko erakundeekin mantentzen dituen finantza harremanez arduratzen dena.

  • Gipuzkoako Foru Aldundia

    Gipuzkoako Lurralde Historikoko organo betearazlea, zerga sistemaren kudeaketaz eta lurraldeak gainontzeko erakundeekin mantentzen dituen finantza harremanez arduratzen dena.